โรคเหน็บชา เป็นโรคที่เกิดจากการขาดวิตามิน B1 โดยส่วนมากวิตามิน B1 จะอยู่ในข้าวซ้อมมือ แต่ในปัจจุบันมีความนิยมการรับประทานข้าวขัดขาวที่มีการขัดเอาวิตามิน B1 ออกไปเหลือเพียงแป้ง และน้ำตาล ทำให้มีแนวโน้มของการเป็นโรคเหน็บชามากขึ้น เนื่องจากวิตามินB1 เป็นวิตามินที่ละลายในน้ำร่างกายไม่สามารถสร้างขึ้นเองจะได้รับจากการรับประทานเข้าไปเท่านั้น
โรคเหน็บชามี 2 ชนิด คือ
1. โรคเหน็บชาชนิด Wet beriberi มีผลกระทบต่อระบบการทำงานของหัวใจ และหลอดเลือด ในกรณีที่มีความรุนแรงมากอาจ
ทำให้หัวใจทำงานล้มเหลวได้
2. โรคเหน็บชาชนิด Dry beriberi สร้างความเสียหายกับเส้นประสาทที่นำไปสู่การสูญเสียความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ และใน
ที่สุดอาจทำให้กล้ามเนื้อเป็นอัมพาต หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้รับการรักษาโรคเหน็บชาอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดการเสียชีวิตได้
ปัจจัยเสี่ยงโรคเหน็บชา
– โรคเหน็บชาส่วนใหญ่เกิดขึ้นในผู้ป่วยที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะแอลกอฮอล์ทำให้ความสามารถในการดูดซึม และเก็บ
วิตามิน B1 ลดลง
– โรคเหน็บชาทางพันธุกรรมเป็นภาวะที่หายาก ซึ่งร่างกายจะทำการป้องการการดูดซึมวิตามินB-1 หรือสูญเสียความสามารถในการ
ดูดซึมวิตามินบีB1 จากอาหาร
– หญิงตั้งครรภ์ และทุกคนที่มีภาวะต่อมไทรอยด์เป็นพิษ
– โรคอุจจาระร่วงเป็นเวลานานสามารถทำให้ร่างกายดูดซึมวิตามิน B1 ได้ยากมากขึ้น
– โรคบางชนิด เช่นโรคตับ ทำให้ร่างกายเสียความสามารถในการใช้วิตามิน B1
– ทารกที่ดื่มนมแม่ที่มีภาวะขาดวิตามินB1 หรือนมสูตรที่มีวิตามินB1 ต่ำ
– การฟอกไตสามารถเพิ่มความเสี่ยงของโรคเหน็บชา
อาการของโรคเหน็บชา จะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับชนิดของโรค
อาการโรคเหน็บชาชนิด Wet beriberi
– หายใจถี่ระหว่างการออกกำลังกาย
– ขาบวม และลดลงอย่างรวดเร็ว
– หัวใจเต้นเร็ว
– อาการตื่นขึ้นเพราะลมหายใจสั้น
อาการโรคเหน็บชาชนิด Dry beriberi
– ทำงานของกล้ามเนื้อลดลงโดยเฉพาะที่ขา
– รู้สึกเสียวแปล๊บ หรือการสูญเสียความรู้สึกในเท้าและมือ
– เมื่อยล้ากล้ามเนื้อ
– เจ็บหรือปวดแขน ขา
– เกิดความสับสันทางจิตใจ
– พูดลำบาก
– อาเจียน
– การเคลื่อนที่ของสายตาโดยไม่ตั้งใจ
– อาการอัมพาต
วิธีการรักษา
ในการตรวจวินิฉัยโรคเหน็บชา และการรักษา แพทย์จะทำการตรวจเลือดเพื่อวัดค่าของวิตามินB1 ที่อยู่ในเลือด จากนั้นจะทำการ
ตรวจปัสสาวะเพื่อตรวจสอบระดับความเข้มข้นของไทอามีน ความสามารถในการดูดซึมไทอามีน จะแสดงเป็นความเข้มข้นสูงของ
ไทอามีนในปัสสาวะ
การรักษาสามารถรักษาด้วยผลิตภัณฑ์เสริมอาหารวิตามินB1 แพทย์อาจทำการสั่งยาหรือวิตามิน B1 ให้กับคนไข้ และจะมีการ
ติดตามผลการรักษาโดยการตรวจเลือดเพื่อดูความสามารถในการดูดซึมวิตามินB1 ของร่างกาย
อาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินB1
– ถั่วเมล็ดแห้ง เมล็ดธัญพืช
– เนื้อปลา
– เนื้อสัตว์โดยเฉพาะในเนื้อหมู
– ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
– ไข่
– หัวผักกาด
– มะเขือเทศ
– น้ำผลไม้สีส้ม
ส่วนอาหารที่ทำให้ร่างกายมีการดูดซึมวิตามินB1 ยากขึ้น คือ กุ้งและเนื้อสัตว์ดิบ ควรมีการจำกัดปริมาณในการรับประทาน
การป้องกันโรคเหน็บชา
การป้องกันโรคเหน็บชาที่ดีที่สุด คือการรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เน้นอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินB1 สำหรับหญิงตั้งครรภ์
ควรได้รับการตรวจสอบเป็นประจำสำหรับการขาดวิตามิน หรือภาวะพร่องวิตามิน นมสำหรับเด็กควรมีการตรวจสอบสูตรของนมว่ามี
วิตามิน B1 เพียงพอหรือไม่ ในผู้ที่มีพฤติกรรมการดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ ควรมีการตรวจการขาดวิตามิน B1 เพื่อป้องกันโรคเหน็บชาและโรคอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้นตามมาได้